نمونه سوالات متوسطه-هفتم تا کنکور دوازدهم علوم تجربی عربی ، زبان قرآن 3 درس اول - بخش (2)

ابتدا باید گفت که همگی افعال در صیغه ی جمع مؤنث می باشند. - فعل ماضی جمع مونث غایب از «س ی ر» در اصل «سَیَرنَ» می باشد که ابتدا در آن حرف علّه «یاء» ما قبل مفتوح به الف تبدیل شده (سارنَ) و سپس این حرف عله به علت التقاء ساکنین حذف می گردد و فعل «سِرنَ» تشکیل می گردد. - فعل امر جمع مونث مخاطب از «س ی ر» از «تَسِرنَ که درهمان صیغه ی مذکور می باشد و در آن حرف علّه ی «یاء» به دلیل التقاء ساکنین حذف شده است (اعلال به حذف صورت گرفته است. این فعل در اصل به صورت «تَسیِرنَ» بوده است که حرف علّه ی «یاء» متحرک حرکت خود را به حرف ما قبل که ساکن است داده و خود ساکن شده است، یعنی «تَسِیرنَ» و حرف علّه «یاء» به خاطر التقاء ساکنین حذف شده است) ودر آن بعد از حذف حرف مضارعه و مجزوم شدن (در این صیغه به هنگام جزم، تغییری در ظاهر فعل رخ نمی دهد)، فعل امر «سِرنَ» ایجاد می گردد.- فعل ماضی جمع مونث غایب از «خ و ف» نیز مانند «س ی ر» ایجاد می شود.پس «خِفنَ» با اعلال به حذف ایجاد می شود.- فعل امر در صیغه ی جمع مونث مخاطب از «خ و ف » از «تَخَفنَ» ساخته می شود. در آن بعد از حذف حرف مضارعه و مجزوم شدن (در این صیغه به هنگام جزم تغییر در ظاهر فعل رخ نمی دهد) فعل امر «خَفنَ» ایجاد می گردد، لذا گزینه ی 4 که «خِفنَ» را به عنوان امر آورده نادرست است.

حروف اصلی «تَذوقینَ»، «ذَوقَ» است و اولین صیغه ی مضارع آن «یَذوقُ» می باشد و «یاء» در «تَذوقینَ» ضمیر مفرد مونث است. لذا صیغه ی مفرد مونث مخاطب است. سایرگزینه ها به ترتیب به این صورت می باشند: «یَذُقنَ، تَذُقنَ و تَذوقُ».

با توجه به فعل جمله، «گفته نمی شود»، فعل، مجهولِ مضارع است. برای ساختن فعل مجهول مضارع، حرف مضارعه را مضموم و حرف پیش از آخر (عین الفعل) را مفتوح می کنیم. گزینه 2، به دو دلیل نادرست است: اولاً اینکه فعل مجهول را متناسب با نایب فاعل نیاورده است. چون برای نایب فاعل یعنی «کلامٌ»، فعل مجهولِ مفرد مذکر غایب باید آورده شود در صورتی که «لا تُقال» برای مفرد مونث غایب است. ثانیاً اینکه «غَیر» را که برای «کلامٌ» صفت است، مجرور آورده است. در حالی که با توجه به اینکه صفت در اعراب (و نیز «جنس و تعداد و معرفه یا نکره بودن») از موصوف خود تبعیت می کند، «غیر» باید مرفوع باشد. گزینه ی3 نیز به دلیل نادرست بودن فعل (قوانین اعلال صورت نگرفته است) اشتباه است. گزینه ی4 به علت نادرست بودن فعل و مجرور بودنِ «غیر» (همان اشکال گفه شده در ثانیاً درگزینه ی2) نادرست است

در فعل «لَم یَعیش» با توجه به اینکه هم «یاء» («یاء» دوم) ساکن است و هم «ش» (که مجزوم به حرف جحد «لم» است)، لذا حرف عله یعنی «یاء دوم» حذف می شود، یعنی به صورت «لَم یَعِش» باشد و به صورتی که در این گزینه آمده است نادرست است

حروف اصلی «یَدورُ»، «دَوَرَ» می باشد، بنابراین فعل اجوف است. در فعل های اجوف، در زمان مضارع، در صیغه های جمع مونث غایب و جمع مؤنث مخاطب، حرف عله حذف می گردد، بنابراین صیغه ی جمع مونث غایب از «یَدورُ» به صورت «یَدُرنَ» می باشد. «تَدُرنَ» صیغه ی جمع مونث مخاطب آن است.