نمونه سوالات متوسطه-هفتم تا کنکور دهم علوم تجربی زیست شناسی 1 جمع بندی 1 - بخش (1)

فقط مورد (ب) صحیح است. هورمون گاسترین، با اثر بر یاخته های کناری معده، ترشح اسید به داخل معده را افزایش می دهد. به دنبال افزایش اسید معده، احتمال ایجاد زخم در معده افزایش می یابد؛ بنابراین عدم ترشح گاسترین، از احتمال ایجاد زخم در اندام کیسه ای شکل گوارش یعنی معده، ممانعت می کند. بررسی سایر موارد: الف) صفرا در جذب چربی ها و ویتامین های محلول در چربی (A و E و D و K) مؤثر است. به دنبال عدم ورود صفرا به دوازدهه، جذب چربی و ویتامین های محلول در آن با اختلال مواجه می شود. ویتامین K یکی از ویتامین های محلول در چربی است که در انعقاد خون و تشکیل لخته نقش ایفا می کند؛ بنابراین به دنبال عدم ورود صفرا به دوازدهه، جذب ویتامین K و مقدار آن در بدن کاهش می یابد و زمان خون ریزی به هنگام آسیب دیواره رگ ها افزایش خواهد یافت. ج) شبکه عصبی روده ای می تواند مستقل از دستگاه عصبی خودمختار، در تحرک و ترشح لوله گوارش نقش ایفا کند؛ بنابراین به دنبال عدم فعالیت دستگاه عصبی خودمختار، ممانعت از انقباض یاخته های ماهیچه ای روده باریک به عمل نمی آید و همچنان شبکه عصبی روده ای در ایجاد حرکات روده باریک نقش خواهد داشت. د) یاخته های درون ریز دوازدهه، هورمون سکرتین ترشح می کنند. هورمون سکرتین با تأثیر بر یاخته های برون ریز پانکراس، باعث افزایش ترشح بی کربنات در شیره پانکراسی می شود، ولی تأثیری بر میزان ترشح آنزیم های پانکراسی ندارد.

اگر میزان تولید ATP در سلولهای استوانه ای روده کاهش پیدا کند، فرآیندهایی که به انرژی نیاز دارند (مثل انتقال فعال، آندوسیتوز و اگزوسیتوز و هم انتقالی) دچار اختلال می شوند. همان طور که میدانید یونهای آهن با انتقال فعال جذب می شوند. از طرفی برای انجام شدن هم انتقالی، پمپ سدیم-پتاسیم باید بتواند با مصرف ATP شیب غلظت سدیم را به صورت صحیحی کنترل کند و در صورت کاهش ATP این فرآیند مختل میشود. خارج شدن سدیم از سلول با انتشار تسهیل شده، جذب شدن کلسیم با انتقال فعال، جذب مونوگلیسیریدها و ویتامین های محلول در چربی با انتشار، جذب ویتامین B₁₂ با آندوسیتوز و درنهایت خروج کیلومیکرون از سلول با اگزوسیتوز انجام می شود.

محل آغاز گوارش شیمیایی پروتئین ها معده است که قبل از روده باریک واقع شده است. یاخته های بافت پوششی روده باریک دارای ریزپرز در ساختار خود هستند. بررسی سایر گزینه ها: ۱) محل تکمیل گوارش شیمیایی کربوهیدرات ها روده است؛ درحالی که قبل از محل تخلیه ترشحات صفرا (دوازدهه) معده واقع شده است. ۳) محل تکمیل گوارش شیمیایی لیپیدها روده است. روده بلافاصله بعد از معده قرار دارد. این در حالی است که یاخته های اصلی از مخاط معده توانایی ترشح آنزیم های گوارشی را دارند. ۴) آغاز گوارش مکانیکی پروتئین ها در دهان صورت می گیرد. این در حالی است که بلافاصله قبل از بنداره انتهای مری (بندارهای که شل شدن آن ریفلاکس را ایجاد می کند) قرار دارد نه دهان.

تنها مورد سوم درست است. بررسی موارد: مورد اول: جریان لنف از مویرگهای لنفی به رگهای لنفی بزرگتر می پیوندد و با اتصال به دو مجرای لنفی به سیاهرگهای سینه (زیرترقوهای راست و چپ) پایان می پذیرد؛ بنابراین فقط این دو سیاهرگ محتویات مویرگهای لنفی را دریافت می کنند نه همه و سیاهرگ های بدن. (نادرست) مورد دوم: اغلب سیاهرگهای بدن انسان مقادیر فراوانی دی اکسید کربن دارند؛ اما سیاهرگهای ششی که خون روشن را از شش ها به دهلیز چپ می آورند، مقادیر فراوانی اکسیژن و مقادیر ناچیزی دی اکسید کربن دارند. همچنین سیاهرگ باب کبدی که و خون را از روده ها به کبد می آورد، مقادیر فراوانی گلوکز دارد. (نادرست) مورد سوم: در اغلب سیاهرگ های بدن انسان که دارای خون تیره هستند، هموگلوبین ۲۳ درصد کربن دی اکسید خون را حمل می کند؛ بنابراین در سیاهرگ های دیگر مانند سیاهرگ های ششی که دارای خون تیره هستند، این مقدار بیشتر از ۵۰ درصد نخواهد بود. (درست) مورد چهارم: علاوه بر باقیمانده فشار سرخرگی، تلمبه ماهیچه اسکلتی، دریچه های لانه کبوتری و فشار مکشی قفسه سینه نیز در و جریان یافتن خون سیاهرگهای بدن انسان به سمت قلب نقش دارند. (نادرست)

مویرگ ها، کوچک ترین رگ های بدن هستند. تبادل مواد بین خون و یاخته های بدن، در این رگ ها انجام میشود. سطح بیرونی مویرگ ها را غشاء پایه (شبکه ای از رشته های پروتئینی و گلیکوپروتئینی)، احاطه می کند و نوعی صافی مولکولی برای محدود کردن عبور مولکول های بسیار درشت به وجود می آورد. نکته= در بدن انسان سالم، چهار نوع شبکه مویرگی یافت میشود: ۱- ابتدا خون آن روشن است و پس از تبادل، خون آن تیره میشود. ۲- شبکه مویرگی با خون تماماً تیره (مانند شبکه مویرگی مربوط به سیاهرگ باب کبدی) ۳- شبکه مویرگی با خون تماماً روشن (مانند کلافک) ۴- ابتدا خون آن تیره است و پس از تبادل، خون آن روشن میشود. (مانند مویرگهای مربوط به تبادلات گازی در حبابک) بررسی سایر گزینه ها: گزینه (۱): این گزینه در مورد کلافک صادق نیست. موادی که در ابتدا طی فرآیند تراوش از کلافک خارج شده اند، در انتها به آن وارد نمی شوند. گزینه (۳): اگر شبکه مویرگی بین دو سرخرگ یا دو سیاهرگ واقع شده باشد، این گزینه درست نیست. گزینه (۴): این گزینه در رابطه با مویرگ هایی که تماماً خون تیره دارند، صادق نیست.